Sèrgi Viaule : Dins las pesadas d'En Robèrt-Loís Stevenson

   Abans de parlar del libre del Sèrgi Viaule, se cal pausar tornarmai la question de la necessitat de publicar en occitan o de revirar en occitan la literatura mondiala. Foguèssem en Catalonha, la question se pausariá pas vist que lo catalan es vertadièrament una lenga socializada dins totas las jaças de la populacion. Per contra, en Occitània, lo lectorat en lenga nòstra es estequit. Sèm d’una nacion de lengacopats e la promocion de la lenga, sa novèla socializacion se faràn pas sens accion politica e conquista d’una mica de poder.

   Aquò dich, evidentament que cal revirar en occitan. I a mai d’un biais de o far. Los valents qu’aprenon la lenga a l’escòla, a l’universitat, dins los estagis e dins los corses pel mond bèl, lor cal far la tasca aisida. Una solucion es la publicacion en version bilingüa siá dins la lenga originala amb la revirada en occitan, siá en francés e en occitan. Sèrgi Viaule es opausat al bilingüisme occitan-francés sens dobte perque pensa qu’es un encoratjament a la pigresa. Lo legeire farà pas l’esfòrç de legir en occitan e legirà directament en francés o ben cromparà lo libre en traduccion francesa. Reconeissi qu’a pas completament tòrt. Personalament soi pas contra lo bilingüisme per la literatura occitana. A permés a la femna que mestreja pas l’occitan de legir Joan Bodon.

   Per tornar al viatge del Sèrgi Viaule entítolat : « Dins las pesadas d’En Robèrt-Loís Stevenson del Puèi de Velai fins a Alès », me sembla que puslèu de s’acontentar de far publicar son tèxt en occitan, punt, lo Sèrgi auriá pogut ajustar qualques nòtas en occitan o en francés per de mots jutjats dificils. Ne dirai pas mai sus aquel sicut per parlar de çò mai important, valent a dire lo libre.

   Lo legiguèri mai que mai per doas rasons. Primièrament, lo percors de Stevenson de 1878 que Sèrgi Viaule tornèt far l’estiu de 2018, passa per lo país de mon paire, lo Velai, e d’endrechs coma lo Puèi, lo Monestièr, lo Bochet Sant Nicolau e Pradèlas me son familiars dempuèi qu’èri drollet. Segondament, coma Sèrgi soi caminaire. Vertat es que caminam pas del meteis biais. El randoleja sol en autonomia e bivaca los tres quarts del temps mentre que io fau partida d’un club. Organizi de caminadas e quand duràn mai d’un jorn, passam la nuèit dins una abitarèla. Empacha pas una cèrta complicitat entre totes dos perque sabèm çò que marchar implica coma preparacion e condicion fisica que sèm pas mai d’aucelons tombats del niu. De mai, lo Sèrgi faguèt pas exactament coma Stevenson e foguèt pas acompanhat d’una sauma. Pasmens es una bona idèa d’aver fach de longa de vai-e-vèns entre lo recit de Stevenson e son experiéncia viscuda sul terren.

   A plan rason nòstre òme de soslinhar que se Stevenson considèra lo mond dels endrechs traversats coma endarrièrats es pr’amor los compren pas. D’aquel temps, parlavan totes occitan e plan pauc lo francés. Totben que foguèsse escocés, Stevenson sembla impermeable a la question lingüistica. Pasmens, Viaule a rason de li tirar lo capèl per aver inventat la caminada modèrna.

   Dins las darrièras paginas de son raconte, explica que cal pas caminar per caminar, per far un espet. Se cal arrestar sovent e explorar mai prigondament son environa, la fauna, la flòra, l’arquitectura. Per çò qu’es de charrar amb las gents, la caminada es una escasença de rescontres inesperats, i a pas res a reprochar a nòstre barrutlaire sus aquel sicut.

   Bon, fin finala, coma son davancièr, finiguèt par arribar a Alès, son objectiu, malgrat sos problèmas de pé, la plaga dels caminaires. Son viatge iniciatic en Occitània prigonda se fa dins una lenga de tria, la lenga de qualqu’un que l’a popada al breç e la sap ciselar per manténer l’atencion del legeire e lo pivelar. Son raconte coma lo de Stevenson manca pas de soscadissas de mena filosòfica e pas solament sus la caminada. Se tracha pas dins aquela aventura de torisme de massa destructor de l’environament. Çò que faguèron Stevenson e Viaule es mai qu’un viatge es una ascèsi e se merita. Òsca a totes dos.

   Per acabar, una pichona critica. Sabi pas se lo tèxt foguèt legit e corregit mas es domatge que i aja encara un fum de decas que maganhan la lectura.

   Pasmens, vos cal legir sul pic aquel libre remirable e caminar qu’es bon per la santat fisica e mentala e descobrir nòstre país que cresèm conéisser.

Joan-Pèire Alari

Sèrgi VIAULE — Dins las pesadas d'En Robèrt-Loís Stevenson (del Puèi de Velai fins a Alès)

Editions des Régionalismes

17,50 €

48 Rue de Gâte Grenier, 17160 Cressé