/image%2F0568858%2F20140111%2Fob_0348f4_logo-pno-jpg){kind=logo}
Encara un classic de la literatura anglosaxona revirat en lenga nòstra. Que siá en lenga anglesa, espanhòla, francesa o italiana (mas un pauc mens dins aquesta darrièra), començam d’aver fòrças reviradas occitanas de las literaturas estrangièras. Malgrat lo debat legitim de saber se valdriá pas mai consacrar mai de temps a la creacion qu’a las reviradas, me sembla a ieu que son pas las meteissas personas, o rarament las meteissas personas, que se trachan de creacion e de reviradas. D’un autre latz, jamai de la vida la possibilitat pels occitanofònes d’aver accès a las literaturas estrangièras pòt pas, de ges de biais, nòser a la cultura occitana en general. Plan lo contrari ! Las culturas se fecondan las unas al contacte de las autras. E se podiam aver las reviradas de totes los estandards literaris estrangièrs tanlèu que sortisson, seriá un mai per nosaus.
Mas esperant que nòstra situacion sociolengüistica se melhorèsse -aquò depend unicament de la volontat e dels engatjaments politics dels Occitans-, anam pas far la bèba quand avèm l’astre d’aver de valents que se lançan dins lo prètzfach longàs e malaisit de la traduccion d’òbras de totas originas. Aqueste còp se tracha Bilbon lo hòbbit, un libre considerat coma un indefugible de la literatura fantastica. Es una evidéncia de dire que mai aurem de causas a posita, e mai la lenga nòstra serà atractiva pel monde. D’aver la literatura mondiala en occitan serà un rason de mai per aver enveja d’aprene aquela lenga. Solide que se podiam balhar una utilitat mai sociala a la lenga puslèu que de la cantonar dins lo domèni de la literatura, seriái plan melhor. Pasmens, en esperant l’ideal, demoram pragmatics e avançam.
John Ronald Reuel Tolkien (1892-1973), es l’autor mondialament conegut del Senhor dels Anèls, mes en scèna al cinèma amb la capitada que se sap. Publicat en 1937, Bilbon lo hòbbit es a l’encòp la premissa del Senhor dels Anèls e un classic de la literatura fantastica modèrna (en anglés heroic fantasy). I a de temps que lo public occitan esperava aquela revirada. Ara que las Edicions dels Regionalismes faguèron tot çò possible per la realizar, esperem que lo libre se va vendre. Ne va de las noveltats editorialas coma de la premsa occitana : se lo monde crompan pas o s’abonan pas, solide que la perennizacion dels projèctes es lèu en perilh. Ne va de la responsabilitat de cadun.
Sètz benlèu nombroses a aver legit l’òbra en anglés o en francés e segurament que sabètz ja çò qu’es un hòbbit. Mas per los que sabon pas encara, auràn lo plaser de descobrir aquela mena de creatura fòrça simpatica. Per ne tornar a l’obratge, Bilbon es un hòbbit que, coma planes hòbbits, auriá presat de viure suaudament dins la seu tuta. E òc ! los hòbbits demòran dins de tutas, mas sovent de tutas plan confortablas. Per el coma per plan maites, las causas viran pas totjorn dins lo sens que voldrián. Es çò qu’arribèt a Bilbon lo hòbbit. Son rescontre amb lo magician Gandalf lo va menar cap a d’aventuras perilhosas. Amb una còla de nans, partís cap a la Montanha Solitària en cèrca d’un tresaur. Mas aquel molon d’aur e de pèiras preciosas es gardat per Smaug, un drac que, coma totes los dracs, escupís despietadosament lo fuòc.
L’expedicion traversarà Selvescura que, coma son nom o ditz tan plan, es una immensa selva dels arbres nauts e sarrats. A d’autres moments los bravaires aventurièrs seràn confrontats als alans que se repaissan de carn de tota mena, als endelugals que vivan al còr de la Tèrra, e tanben a d’aranhas gigantas. Dins aquel libre lo suspens es permanent e lo legeire es de longa tengut en alen. Mas, que totòm se rassegure, l’aluserpit Bilbon Saquet tornarà al seu sens tròp de grèuges.
Aquela escorreguda dins de mondes totes mai fantastics los uns que los autres es fòrça regaudissenta. Agradarà, sens cap de dobte, als grands coma als pichons. Es un plaser indicible de l’aver d’uèi a portada de lenga.
Lo libre aqueste, plen de rebombidas inesperadas, es estat tradusit dins un faramat de lengas. Mancava pas mai que o foguèsse en occitan. Es ara causa facha. S’i son mes a dos per menar a bon pro lo trabalh.
Eric Chaplain es fotograf, autor, editor e traductor. De l’anglés revirèt ja The Hound of the Baskervilles de Sir Arthur Conan Doyle. O faguèt dos còps : en version gascona Lo canhàs deus Baskervilles e (a ja quatre mans amb Sèrgi Viaule) en version lengadociana Lo gossàs dels Baskervilles. Aquelas doas versions son disponiblas a la venda. Se pòdon crompar en linha sul siti net de las Edicions dels Regionalismes.
Sèrgi Viaule es conegut dels legeires d’aqueste blòg per n’èsser un cronicaire regular. Coma cadun sap, es escrivan. A ja publicat poësias, novèlas e romans. Es tanben traductor de literatura : La sang de Tolosa de Maurici Magre e d’ensages coma : L’androna islamica d’Hamid Zanaz e Etnisme, cap a un nacionalisme umanista de Francés Fontan, lo fondator del Partit de la Nacion Occitana. Totes aqueles obratges son tanben disponibles sul siti net de las eEicions dels Regionalismes.
Aquela revirada es capitada de totes los punts de vista. Lo vocabulari es ric dins un domèni narratiu que, de prima pausa, es pas evident. Los traductors an causit aquí d’emplegar una lenga prèpa de l’occitan estandard per que lo libre se pòsca legir d’un cap a l’autre del país. Se tracha d’una lenga que conven a l’universalitat de l’òbra. Òsca a n’eles per aquel polit present ! Lo libre es de legir aqueste estiu sus la plaja, a l’ombra del parasòl.
Pèire Rabasse
« Bilbon lo hòbbit » de John Ronald Reuel Tolkien. Edicions dels Regionalismes. Acabat d’imprimir en julhet de 2018. 215 paginas.
Bilbon lo hòbbit