De difusors d’Occitània tota se balhan rendètz-vos a Rodés

Los eròis de la difusion literària

            Plan solide, que la causa siá clara : tota e tot occitanista es una eroïna e un eròi, quin que siá son domèni d’intervencion. La situacion de l’identitat nòstra es ara dins un tal estat d’escafament aprèp tantas e maitas assalidas de l’Estat imperialista, que lo mendre engatjament de resisténcia a n’aquela funèsta agression, es forçadament un acte eroïc. I a pas de gradacion dins los meritis de cada occitanista. La valor del militant politic que de longa ensaja de fa valer justícia per la nacion, val la del cantaire que, contra las duras e las maduras, contunha de compausar dins la lenga en sapient que passarà jamai ni a la ràdio nimai a la television ; l’engatjament de l’ensenhaire que se deu batre contra l’administracion coloniala de l’educacion val lo del jornalista que fa son possible per normalizar la lenga dins la societat ; etc... Los exemples dels valents que se batan jornalament per far respectar la nòstra dignitat collectiva son nombroses e, evidentament, se valon totes.

            D’uèi ai decidit de vos parlar de los que se trachan de difusir la literatura. Coma los autres occitanistas trabalhan dins de condicions malaisidas. De condicions que, sens una fe gròssa coma aquò, serián insuportablas. Res lor es pas esparnhat per los punir de voler contunhar a far viure una literatura condemnada a mòrt coma es condemnada a mòrt la lenga que la sosten. Se, de quand en quand, qualques editors pòdon recuperar qualques micas de subvencion per l’espelida de libres, d’ajuda per la difusion n’i a ges. Talament que los salons de libres especificament consacrats a la literatura occitana se fan de mai en mai clars e que l’acuèlh dels difusors occitans dins los autres salons ven tras que complicat. Generalament son aceptats pas que per caucionar una sembla dobèrtura d’esperit, o pièger encara, per far « color locala ».

            Malgrat totas las empachas possiblas e imaginablas, los difusors de la literatura nòstra baissan pas los braces. Ne vòli per pròva que la màger part se retròban cada estiu a l’Estivada de Rodés. Se l’Estivada es d’en primièr un festenal de musica, de cançon e de dança, es tanben un luòc ont s’escambia sus l’actualitat literària. Non solament s’i debanan de debats sul sicut, mas s’i ten tanben un salon del libre. Causa qu’es pas evidenta quand se sap que generalament lo monde que se desplaçan a Rodés i venon mai que mai per la musica. Pasmens, seriá pecat de mostrar pas a n’aquel monde que la cultura es un tot e que los diferents mòdes d’expression s’entrebescan. D’alhors, e es urós, lo festenal es estat soscat dins aquela amira interdisciplinària.

            Adoncas, de difusors d’Occitània tota se balhan rendètz-vos a Rodés per mostrar la produccion recenta. Venon de Provença coma d’Auvernha o de Gasconha. De mercés a una abnegacion sens bòla eisitan pas de far de centenats de quilomètres per mostrar un rebat important de la produccion artistica e intellectuala nòstra. Quand se sap que d’un biais universal la tendéncia a la lectura demesís e que de subrepés se tracha presentament de difusir una literatura portada per una lenga que patís una demesida contunha de locutors, alavetz, òc ! Cal aver una dòsi d’esperança espectaclosa per complir un tal prètzfach.

            Los poirai pas nomenar totes, mas pensi aicí a Ana-Maria Poggio e Pèire Brechet de l’Institut d’Estudis Occitans que cada an venon de Provença per portar dins la capitala roergata la produccion d’IDECO. Son de militants que de longa trabalhan dins l’ombrina, mas que sens eles l’IEO cessariá d’èsser la granda federacion d’educacion populara qu’Occitània n’a besonh. Pensi tanben aquí a Catarina Liethoudt, aquela dòna de l’ostal del libre d’Orlhac que vesi desempuèi mai de trente ans dins totes los salons de libres màgers. Sempre fisèla darrèr son banquet plan fornit e alestit. Es l’exemple tipe de l’eroïna qu’òbra per la visibilitat de la cultura nòstra. S’i pòt rescontrar tanben la Librariá occitana de Lemòtges, amb Magali Urroz e Monica Sarrasin que mancan pas jamai una Estivada e qu’an a còr d’estaloirar la produccion lemosina. S’i rescontra los Gascons de Per Noste e los peiregordins de Novelum, eles tanben venguts de luènh per balhar un escapolon complet de la literatura nòstra dins aquel festenal interegional.

            S’i retròba tanben cada an las edicions dels Regionalismes bailejadas per Eric e Beatritz Chaplain, que, quand ne vira, venon especialament de las Charentas per presentar, entre maitas causas, d’autors d’Occitània tota publicats en grafia normalizada. Un trabalh senat e indispensable que nos permet d’ara enlà de poder legir Mistral, Jansemin o Valèri Bernard aisidament. Plan solide son tanben a Rodés d’ostals d’edicions que venon de mens luènh coma lo Grelh Roergat, Vent Terral, Letras d’Òc e plan maites que me desencusaràn de nomenar pas.

            Se parli d’eròis, es per çò que sovent lo desplaçament d’aquelas militantas e militants es quitament pas financièrament rendable. Mai d’un còp los qualques desenats de libres venduts pòdon pas comolar los fraisses de desplaçament e d’albergament engatjats. Pr’aquò, inalassablament tornan ! Aquel monde venon adoncas a Rodés per testimoniar de la vitalitat de la produccion literària. Per far viure la cultura. Participan benevòlament e a lors fraisses al movement de resisténcia per que perdure l’identitat nòstra. Son de monde que de longa, en silenci e amb eficacitat, son clinats sul taulièr. Pendent las seradas, mentre que lo public es al concèrt, eles demòran, estoïcs, darrèr lor banquet de libres.

            Los editors-difusors del libre occitan son de monde d’una volontat e d’una esperança imbradablas. Contra tota realitat aparenta, pensan que deman serà mai lusent qu’uèi. Lo trabalh d’aquestes productors de miracles es pas pro reconegut. S’ameritavan plan aquela capelada.

                                                                                                                                Sèrgi Viaule