Ernèst Hemingway, "Le Chaud et le froid"

    Aquel libre es dobèrt per un portisson. Coma totes los prefacis -o pauc se'n manca- lo que Philippe Sollers nos prepausa es una pòrta emparedada. Una pòrta que dobrís pas sus res, e benlèu encara mens sus l'òbra d'Ernèst Hemingway. Son frasas parlufièras sus frasas frasièras. S'arrestar sus aquel prefaci seriá pèrdre son temps. Convidi lo legeire a passar directament al plat principal.

    Aquel recuèlh de novèlas s'entamena sus una mena de bretonejatge que nos es presentat per èsser un poèma. Se tracha d'un tèxte ont, per ieu, se cerca l'estetisme. Son engimbradura me pareis mai que garèla. Clau pas la mendre emocion, almens en çò meu. Un tèxte en negre en blanc qu'amoda pas lo mendre imatge mental. Un quicòm que, per planes costats, pareis illegible. Urosament avèm la pròsa de l'aventurièr barrutlaire, qu'a mon vejaire se seriá degut contentar d'aquela mena d'expression literària.

    Demest las novèlas recampadas n'i a una de particularament longa. Se tracha de "L'estranha encontrada". Quand disi qu'es longa, vòli dire que clau un nombre important de caractèrs, mas pas sonque… Vòli tanben dire qu'es longassa dins son contengut literari. Dins aquela narracion lo temps s'esperlonga, s'estira gaireben sens fin. Qualques còps avèm quitament l'impression desagradiva de far de sus-plaça, talament l'accion es calhada.

    E pr'aquò ! Pr'aquò se tracha, aparentament, d'un « road movie », çò que ieu tradusissi en lenga nòstra per "rotejada". Adoncas una rotejada a travèrs Florida prigonda. Quand escrivi "prigonda", vòli atal exprimir que los dos protagonistas endralhan de rotas segondàrias. Ernèst Hemingway nos descriu de paisatges qu'el-meteis ne ditz que son sens gaire d'interés. Las planuras succedisson a las planuras, las linhas drechas a las linhas drechas. Qualques còps, lo coble s'arresta en rasa campanha per se degordir las cambas tanplan coma dins un motèl sens juc ni muc. Son sovent d'establiments gaire entretenguts.

    A la debuta de la novèla, se sap pas ont van los personatges, nimai çò que fan amassa e encara mens se son ensems. Se tracha d'un òme dins la fòrça de son temps e d'una joventa. Caminan que caminan. Fan coma s'anavan pas enluòc o se sabián pas ont van. Rotlan lo sanclame de la jornada e, per tuar lo temps dins l'abitacle de l'automobila, sabon pas res far de melhor que de beure qualques braves veirats de visquí. Quand n'an pas mai dins lor glacièra, s'arrestan dins un vilatge que poiriá èsser Sant-Perdols per tornar far lo plen de carburant. Ne pòdon tanben profitar per crompar lo jornal. Tanlèu aprèp, tornan partir en se diguent que s'aiman, mas o dison amb tan pauc de conviccion qu'òm imagina que dison aquò, just per dire quicòm. Es tanben benlèu per çò que dins una òbra literària ,un autor se sentís, qualques còps, obligat d'ennegrir de papièr. Es aquí que pòt càser lo mite dels "grands escrivans".

    Dins aquesta "Estranha encontrada" los dialògues tenon un ròtle caporal. Rai d'aquò ! Presentament los dialògues son cròis, caus, vuèges. Viran en redond e se jamai i a una originalitat dins la novèla, aquesta residís dins l'engèni de l'autor a remolinar de banalitats de viatge. Banalitats escalcidas per de personatges eles tanben fòrces banals. Òm diriá qu'Ernèst Hemingway s'es aquí ensajat a descriure la vacuïtat. Una escomesa, ne convendrètz, per un escrivan.

    "Mentre que Rogièr preniá de gasolina, fasiá verificar l'aiga, l'òli e la pression dels pneumatics de la veitura, dins un estanquet Elèna comandèt d'entrelescas de carsalada grasilhada amb de salsa relevada. Los portèt dins de lo veïcul estropats dins un saquet de papièr de color bruna. Portava tanben, dins un autre saquet de papièr, de cervesas". E fai tirar Mariús ! Es tornat partit per un torn. Tant que vira, lo legeire fa lo torn. Mas a fòrça de virar e revirar, ne trapa lo caluquitge.

    Dins aqueta monotonia, dins aquel ennuèg, pòt arribar que lo famós Rogièr aja d'estaments d'anma, mas aquò dura gaire. Atal demoram de longa dins l'incertesa de la destinada dels dos eròis.

    Çò susprenent dins aquesta novèla, es atanben l'engimbradura del tèxte que repausa mai que mai sus de dialògues entre los dos viajaires desalbirats. Aqueles dialògues son a l'impòrtapèça. Las apostròfas entre los dos son brèvas, trincadas, secas coma un còp de martèl. Semblariá que la traduccion francesa de Pèire Guglielmina pegue tròp al tèxte original anglo-estatsunian. Quitament en francés, lo tèxte demòra (tròp ?) estatsunian, quicòm sens plan de nuàncias. Se i tròba ges de soplesa, de cap de biais sos angles son pas aredondits. Aquò fa que per un latin, s'aquela traduccion a l'avantatge de pegar al ritme de l'anglés, a tanben l'inconvenient de rendre sa lectura penibla. Me sembla que la traduccion auriá degut metre un pauc d'òli latina dins los rodatges. Tot l'art de la revirada es justament de defugir lo mot per mot per téner compte de la cultura que recèp l'òbra originala. L'art de la revirada es de ne demorar pas sonque a la letra. Es tanben téner compte de l'esperit de cada vision.

    E tota aquela micamaca per que la novèla s'acabe per una campissa tombada de cortina ! Òm a l'amara impression que lo tèxte s'acaba sus de punts de suspension alara qu'una novèla se deu clavar per una casuda, s'es possible inesperada. Aicí es pas lo cas, demoram dins la banalitat mai completa.

    Dins sos tèxtes, Ernèst Hemingway descriu la natura. Non pas la beutat dels paisatges o la polida rauba dels animals que la trevan, mas una natura de las pus salvatjas ont lo pus fòrt sovent estripa lo pus freule. Ernèst Hemingway, aquò se sap ben pro, es estat caçaire emai guerrièr. Agachava l'umanitat tala coma èra. Ensajava gaire de la far evolucionar. Foguèt pas son prepaus. Son prepaus èra de descriure al pus prèp de la realitat. Atanben son escritura va a l'essencial, cerquèt pas a ennantir un estetisme particular (almens pas dins aquesta òbra).

    Ernèst Hemingway ne demòra als besonhs natural de l'uman : beure, manjar, polsar e, se ne vira copular (se parla pas sovent d'amor dins lo libre). La literatura d'Ernèst Hemingway es una literatura rufa. Per plan dire, una literatura estastuniana del sègle XXen.

    Ernèst Hemingway es estat un barrutlaire. Atanben quasi totas sas novèlas semblan a de racontes de viatges. Per exemple, sas peregrinacions en tren escalcidas dins las doas primièras novèlas d'aqueste recuèlh.

    Endacòm mai, l'escrivan estatsunian nos descriu de scènas de guèrras (Espanha, 1939-1945) tras que realistas. Se vei a n'aquestes tèxtes qu'es estat a l'encòp combatent e jornalista-reportaire. A pas ges de retenguda per estaloirar las emoglobinas. Seriá pas los dialògues, tornem o dire, serián de racontes. Es probablament encara mai vertadièr per "Lo caud e lo freg", lo tèxte que balha son títol al recuèlh. Se tracha tot simplament de las impressions de l'autor tocant a un film sus la guèrra d'Espanha. Aquela guèrra d'Espanha, que ne faguèt la cobertura jornalistica, es fòrça presenta dins lo libre.

    En conclusion, o aurètz comprés, dirai qu'aqueste obratge es lo darrièr de legir d'Ernèst Hemingway. Se'n trapa de plan melhors dins la bibliografia.

                                                                                                                     Pèire Rabasse

"Le chaud et le froid" d'Ernèst Hemingway. Edicions Folio de pòcha N° 2963. Despaus legal : abrial de 2017. 245 paginas.