La cronica de Sèrgi Viaule (14) : "La fe sens òbra, mòrta es"

30 Juin 2016

I a pas que lo trabalh per nos salvar

Mon prepaus, un còp de mai, es pas guinhar qual que siá d'un det acusator. Nimai de getar la pèira a degun. Es pas tanpauc de balhar de leiçons. Vesi pas de quin drech o poiriái far. En occitanisme, sèm totes sul registre del benevolat e del volontariat. La sola causa que personalament m'anima, es d'ensajar de soscar a las practicas de l'occitanisme d'uèi per benlèu las melhorar deman. Cresi qu'es possible. E se sèm tenguts a l'impossible, e-ben, l'impossible realizarem.

La vida es un tricòt, cadun la se bròca coma pòt. Amai es vertat qu'avèm cadun a menar nòstra vida en defòra de nòstre ideal occitanista. D'aquestas passas de crisi economica e sociala vòli plan creire que las causas son pas aisidas per degun. Sovent s'ausis dire "Ai quicòm mai a far". Emai es vertat que cadun avèm pas las meteissas prioritats. Degun a pas lo meteis gra d'entindament dins lo combat quotidian qu'avèm de menar se volèm que deman Occitània existisca encara, d'un biais o d'un autre. La capitada de nòstra tòca es, ça que là, una question de volontat individuala e collectiva.

Las fòrças que nos venon contra son talament organizadas, importantas e tissosas que, vertat, cal aver la codena espessa per servar lo coratge de las afrontar. Subretot que per las contrar nos cal multiplicar los esfòrces. Èsser de longa vigilents e totjorn sus l'obrador. Cal pas jamai res daissar anar. Tanlèu que demoram una fraccion de segonda sens atencion, l'enemic ne profita per nos enfonçar mai dins l'aculturacion e la negacion de nòstra identitat. Virem l'esquina als nòstres detractors, siaguèsse pas qu'una estona, e nòstres acquesits nos son bravament rabotats.

Mas mantenir los acquesits, aquò basta pas. De manteneires, fa mai de cent ans que n'avèm. Sabi pas plan çò qu'an mantengut, mas la resulta es aquí. En cent ans la lenga e la cultura s'es pas brica mantenguda. Al contrari, la societat occitana s'es dangeirosament desoccitanizada. Nos cal de longa èsser mai ofensius, mai agressius. Manténer es pas jamai que far de sus-plaça e, aquò se sap ben pro, lo qu'avança pas, recuòla. Es una constanta de la vida sociala, de l'evolucion. Se verifica dins mantunes domènis. Encara mai dins una lucha de liberacion nacionala. Per çò qu'es plan d'aquò que se tracha : liberar nòstra identitat nacionala de las fòrças que la vòlon far desaparéisser. I a pas una sola accion en favor de l'occitan, per tan anodina que pòsca paréisser, que dintre pas dins l'encastre global de la lucha de liberacion nacionala. Emai se d'unes occitanistas ne vòlon pas ausir parlar, quand fan petar la borrèia, fan viure la nòstra cultura al present e del còp fan de resisténcia. E qual resistís, lucha ! Alavetz, qu'o vòlga o pas, participa a la lucha de liberacion nacionala. O fa mens eficaçament que se se presentava a las eleccions per un partit occitan, mas sa contribucion es indenegabla.

Èri partit per, un còp de mai, afortir l'evidéncia que çò que nos salvarà serà nòstra valentiá. Nos cal demorar mobilizats en permanéncia se volèm pas pèrdre de terren e, al contrari, ne ganhar. Per çò que l'essencial, çò vital, es de ganhar totjorn mai d'autonomia, aquò fins a nòstra independéncia totala. Òc-ben, nos cal èsser valents coma l'araire.

Aquela idèia de valentiá m'a pas jamai quitat, e, espèri, me quitarà pas jamai. Çò que me pòrta d'uèi a n'aquesta reflexion sul trabalh a far, es que veni de véser passar una informacion sus un estagi de traduccion. Fa quatre ans d'aquò, participèri a n'aquel estagi. Cal mercejar los iniciators d'aquel seminari. Trabalhar la traduccion per poder balhar als Occitans la possibilitat de trobar d'obratges dins la lenga sens aver a passar pel francés es quicòm qu'es pas negligible. Atal, mai aurem d'apleches en lenga nòstra e mai poirem soscar en pròpri dins totes los domènis de la vida vidanta. La traduccion es quicòm de desvolopar. Pensi que dins lo domèni auriam quitament pogut avançar mai que çò qu'avèm fach.

Mas, tornarem pas far l'istòria ! Siàm pragmatics per èsser eficaces. Avèm de partir d'aquí ont ne sèm per avançar mai. Cal adoncas tornar mercejar los iniciators de l'estagi, mas tanben sos animators. Totjorn los meteisses, mas totjorn tan competents e disponibles. D'estagis d'aquela mena ne mancam. Mas per quina resulta ? Quina es la produccion tangibla sortida d'aquelas formacions ? Quinas realizacions concrètas congreèron ? Malurosament lo bilanç es tras que paure.

Sul quinzenat de personas que participèron amb ieu a l'estagi, en defòra dels dos animators que fan un trabalh de traduccion regular, a ma coneissença, pas un dels estagiaris a pas publicat la mendre revirada en occitan. Es pas per parlar de ieu, mas en quatre ans foguèron publicadas quatre de mas reviradas (doas òbras literàrias e dos ensages). Aquò per dire que se totòm es pas retirat coma o soi, e doncas amb fòrça temps disponible per s'i consacrar, pasmens èri pas lo sol retirat dins lo sened. Alavetz, qué ? Lo monde participan a n'aquela mena de formacion just per distraccion ? Per far quicòm a l'ombra l'estiu quand fa calimàs defòra ? Just per dire de passar de vacanças, estudiosas, intelligentas ? Soi constrench de me pausar aquela mena de question. Patissi de véser tantas competéncias inutilizadas alara que mancam de fòrças causas per reoccitanizar la societat nòstra. Lo saber-far, aquel monde l'an tanplan coma ieu e quitament mai que ieu.

Alavetz, que lor manca per se metre al trabalh ? Que lor manca per prene l'iniciativa de revirar un libre que lor agrada ? L'enveja ? Mas se se trachava d'una manca d'enveja, perqué participar cada an a un estagi de formacion en sabent que desembocarà sus res ? Me perdi en conjecturas sus las motivacions d'aqueles occitanistas. La paur del trabalh qu'aquò representa ? Mas rai d'aquò ! Degun es pas tengut a rendament. S'un libre pòt pas èsser revirat en un an, lo pòt tanplan èsser en dos o tres. Es una gasanha qu'òm s'i pòt metre a temps destorbe : una ora aicí, tres oras ailà…

A l'anóncia d'aquel novèl estagi de traduccion, la devisa de l'Institut d'Estudis Occitans me ressonnèt tornamai dins la comprenèla : "La fe sens òbra, mòrta es". Cresi que me foguèt dich qu'èran paraulas d'evangèli.